Neorenesansowy zamek w Goraju to dawna siedziba rodziny Hochbergów. Został zbudowany dla hrabiego Wilhelma Bolka von Hochberga w latach 1910-1911. Wzniesiono go na skarpie na lewym brzegu Noteci w Puszczy Noteckiej.

Budowla założona jest na planie litery "U" - ramionami skierowanymi w kierunku rzeki. Po obu stronach skrzydła frontowego wznoszą się dwie potężne baszty nakryte hełmami. Trzecia baszta znajduje się na końcu skrzydła wschodniego. Wzorcem dla zamku była warownia Varenholz w Westfalii.

Historia rodziny von Hochbergów

Von Hochbergowie mieszkali na zamku do II wojny światowej. Ród Hochbergów należy do najzamożniejszych i najstarszych rodów niemieckich. Jan Henryk XI von Hochberg, książę Pszczyny, hrabia Rzeszy i baron na Książu, piastujący godność Wielkiego Łowczego Rzeszy, kupił od P. Dzieduszyckiego z Wronek folwark Goraj, a w 1873 r. od Ignacego Goetzendorf-Grabowskiego nabył dobra w Kruczu.

Nabyte dobra odziedziczył w 1910 r. jego syn Wilhelm Bolko Emanuel von Hochberg. Młody hrabia początkowo zamieszkał w nieistniejącym już domu przy drodze do Sierakowa, później w wybudowanym przez siebie dworku myśliwskim w Zdrojach (obecnie Gniewomierz), a następnie przeniósł się do zamku w Goraju. Hrabia ożenił się z Anną Marią von Arnim. Mieli troje dzieci. Hrabia zmarł na atak serca w 1934 r., pochowany został obok zamku. Grób istnieje do dzisiaj, opiekę nad nim sprawują uczniowie Zespołu Szkół Leśnych w Goraju. Po śmierci ojca głową rodziny został 20-letni syn, Jan Henryk Wilhelm.

Lata wojenne

Hochbergowie nie darzyli sympatią Hitlera, często okazywali, że sympatyzują z Polakami. W 1941 r. hrabia wyraził zgodę na ustawienie w lesie za Kruczem, na wzgórzu wśród wrzosowisk (Góra św. Huberta) okazałego, dębowego krzyża, poświęconego św. Hubertowi, co było reakcją na zniszczenie wielu przydrożnych krzyży przez Niemców.

Park z przełomu XIX i XX w. którego kompozycja przestrzenna bazuje częściowo na istniejącym drzewostanie i stanowi połączenia widokowe z okolicą. Znajduje się tu cenny, zabytkowy starodrzew w wieku 100-150 lat. Miejscowość leży na jednym ze wzniesień pasma wzgórz morenowych, na skraju Puszczy Noteckiej.

Obecnie ma tutaj siedzibę Zespół Szkół Leśnych. W zamku zachował się częściowo dawny wystrój, m.in. stylowa biblioteka. Niezwykłą wizytówką tutejszej szkoły jest Zespół Trębaczy Myśliwskich, który czasem daje koncerty przed zamkiem. W czerwcu 2007 r. odbył się tu ogólnopolski festiwal, w czasie którego pobito rekord Polski w grze na rogach myśliwskich - jednocześnie dęło w nie blisko 500 sygnalistów.

Warto odbyć spacer po okolicy. W odległości 600 m na wschód od zamku znajduje się kamień upamiętniający miejsce pochówku Wilhelma Bolka Emanuela von Hochberga (1886-1934), bardzo związanego z dobrami gorajskimi. Książę spoczął w miejscu, gdzie spędzał wiele czasu za życia i z którego widać było teren Niemiec (w okresie międzywojennym granica państwowa przebiegała na odległej o 1 km Noteci). W pobliżu rezydencji rośnie okazały buk o obwodzie pnia sięgającym 500 cm.